Met een palmblad in de hand 'op stap' naar Cuba

Inleiding  

Dankuwel voor uw interesse voor deze lessenserie van de Spaanse Evangelische Zending (SEZ).

In deze les komt de veelzijdige natuur aan bod die aanwezig is op Cuba. Laat u verwonderen door al het mooie natuurschoon wat Cuba te bieden heeft. Op Cuba is de natuurpracht heel anders dan wat wij in ons land hebben. Watervallen, tropische bossen en prachtige stranden is waar we Cuba van kennen. Echter staat deze natuur ook onder druk. Het verdwijnen van regenwoud voor suikerplantages en grootschalig waterverbruik voor toerisme zijn een paar van de problemen die Cuba kent.

Voor deze les staat één onderdeel centraal. Door de vergelijking van een palmblad met een inheems blad bijvoorbeeld van een eik, ontstaat er een les over de natuur op Cuba die tot de verbeelding spreekt. Indien een palmblad niet voorradig is kan er gebruik worden gemaakt van alternatieven zoals vruchten, bijvoorbeeld de mango, papaja, avocado of de vlinderjasmijn (een plant te koop bij het tuincentrum).

De kerndoelen van deze les zijn dat kinderen ervaren wat tropische planten en eventueel vruchten zijn en waarom deze hier in Nederland niet van nature groeien en in Cuba wel.

Als afsluiter kunt u de kinderen het palmblad laten namaken (tekenen/boetseren), waarbij u let op de waarneming. Hoe goed kunnen kinderen kijken/waarnemen?

Als u dat combineert met een presentatie van het gemaakte werk en het beantwoorden van de vraag waarom deze planten in Cuba groeien, weet u wat ze van de les opgestoken hebben.

Lesdoelen/ Vak

De kerndoelen worden hieronder weergegeven. Het gebruik van voorbeeldmateriaal (planten), kaarten en atlassen komt in deze les naar voren. Met als doel het vergelijken van de natuur in Nederland met die in Cuba.  

Kerndoel 47

De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

Kerndoel 50

De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.

Doelstellingen  

Aan het einde van de les weten/kunnen de leerlingen: 

• Hoe de natuur op Cuba eruit ziet en wat het verschil is met Nederland. (beschrijvend)
  
• Wat hen opvalt aan het palmblad en waarom deze zich op Cuba bevindt en niet in Nederland. (verklarend)
  
• Aan het einde van de les hebben de kinderen een beeld bij de natuur op Cuba. (waarneming)
  

Doelgroep

Deze les is bedoeld voor groep 6/7.

Met uitbreidingstips voor groep 8:

Deze les kunt u ook heel goed in groep 8 uitvoeren. U zou er dan met de kinderen echt een soort project van kunnen maken. De kinderen kunnen hun bevindingen presenteren aan hun ouders en/of andere klassen. Daarbij kunnen ze eventueel zelf decorstukken maken om een Cubaanse sfeer te creëren.  

Duur van de les 

Deze les duurt ongeveer 55 minuten

Tijdsplanning 

Introductie: 5 minuten (brugzin)  
Inleiding 10 minuten 
Kern 30 minuten 
Afsluiting 10 minuten 

Benodigdheden 

Benodigde materialen:

Palmblad (liefst van de hoge koningspalm), gedroogd of van een plant te koop bij een tuincentrum

Natuurkaart Cuba

Bosatlas

Laptop

Tijdschriften over de natuur in het buitenland o.i.d.

Evt. plantenencyclopedie

Alternatief palmblad: mango, papaja, avocado

Les-idee 

Introductie (3 min.)

Vertel dat u het deze les gaat hebben over het eiland Cuba. Dat u zich met hen vooral gaat richten op de natuur op Cuba. U vraagt of ze weleens van dat land gehoord hebben en of ze weten waar het op de wereld ligt. Terwijl u dat vraagt heeft u via Google earth/maps het eiland Cuba zichtbaar in satellietbeeld voor de kinderen (Tweede pagina PP).  

https://earth.google.com/web/search/cuba/@23.03339537,-79.12855309,2001.5376131a,1636176.54306024d,35y,-0h,0t,0r/data=CigiJgokCQAAAAAAAAAAEQAAAAAAAAAAGQAAAAAAAAAAIQAAAAAAAAAA  

Inleiding ( 7 min.)

Wat is dit? (Houd het palmblad omhoog). Laat de kinderen verwonderen en het aandachtig bekijken.

Als inleiding kunt u een palmblad laten zien. U kunt vragen: wat is dit precies? Hieruit volgt een socratisch gesprek. Waar zou dit groeien? Waarom groeit dat daar? Groeit dit ook in Nederland? Deze stap van het bekijken van een palmblad dient de nieuwsgierigheid aan te wakkeren en is EXO georiënteerd. Laat de kinderen ook zelf op elkaar reageren. Probeer het gesprek alleen maar te begeleiden.  

Kern ( 30 min.)

U kunt een natuurkaart van Cuba op het digibord zetten (zie PP of Google Earth). Aan de hand daarvan kunt u in gesprek gaan met de kinderen. Wat zie je? Waar bevindt zich de natuur op Cuba? Wat zien we aan deze kaart? Wat valt je op? Wat zie je vergeleken met Nederland? U kunt hier ook Google Maps bij gebruiken om de ligging van Cuba te laten zien op de aardbol.  

In de bijgeleverde PowerPoint staat de opdracht nogmaals weergegeven. Die kunt u gebruiken bij de centrale uitleg.  

Door middel van de Bosatlas, een laptop, tijdschriften en eventueel een plantenencyclopedie kunnen de kinderen in groepjes uitzoeken hoe de natuur op Cuba eruit ziet. De klas kunt u opdelen in groepjes a.d.h.v. de deelvragen. Elk groepje onderzoekt zo een deelvraag:

1. Waar kun je natuur vinden op het eiland Cuba?

2. Welk klimaat heeft Cuba? En Nederland?

3. Hoe ziet het landschap in Cuba eruit?

4. Wat is het verschil tussen tropische bladeren (palmblad) en inheemse bladeren in Nederland? (een blad van bijvoorbeeld een eik?)

Hun bevindingen kunnen ze kwijt op een muurkrant of verslag.  

Afsluiting (10 min.)

Laat de groepjes kort en beknopt hun gemaakte werk presenteren. De kinderen kunnen dan van elkaar leren en elkaar feedback geven.  

U kunt ook de kinderen zelf laten reflecteren op hun werk en een evaluatie doen.  

Eventuele ‘klaar-opdracht’ 

Als ze klaar zijn kan er een kort verslagje geschreven worden over waar ze liever willen wonen gebaseerd op de natuur, in hun eigen land Nederland of op Cuba? Ze beargumenteren dit en maken er leuke tekeningen bij. Verder kunnen ze nog schrijven over hoe het leven er in Cuba precies uit zou zien en hun bevindingen over de natuur kunnen ze daarin ook kwijt.  

Verder lezen

Deze bronnen zijn gebruikt voor het maken van deze les:      

Websites

Cuba naturescanner. (2021). Opgehaald van www.naturescanner.nl: https://www.naturescanner.nl/midden-amerika/cuba#:~:text=of%2020%20dagen.-,Natuur%20Cuba,en%20een%20aantal%20witte%20stranden.

Klimaatinfo. (2021). Opgehaald van www.klimaatinfo.nl: https://klimaatinfo.nl/klimaat/nederland/

Natuur klimaat Cuba. (2019). Opgehaald van rondreis.nl: https://www.rondreis.nl/rondreis-cuba/informatie/natuur-klimaat/

United Nations Environment Programme. (2021). Opgehaald van www.unep.org: https://www.unep.org/

Achtergrondinformatie 

Inleiding

Dit theoretisch kader voor de SEZ kan als achtergrond worden gebruikt voor een natuurles over Cuba. De achtergrondinformatie dient als basis voor de lessuggestie natuur op Cuba. In het verslag hieronder volgt een kernachtige samenvatting over de natuur in Cuba met verwijzingen naar de bronnen. Daarbij stellen we als hoofdvraag: Wat is het verschil tussen de natuur in Cuba en Nederland?

Achtergrondinformatie natuur in Cuba

Deze informatie komt uit de bovenstaande genoemde bronnen: De regenwouden van Cuba worden steeds meer bedreigd doordat er landbouwgrond moet komen voor nieuwe suikerplantages. Ook staan de waterreserves ernstig onder druk door het hoge watergebruik van toerisme en de agrarische sector, waardoor de natuur verdroogt (United Nations Environment Programme, 2021). Gelukkig laten de vele soorten bloemen en planten zich niet zomaar verdrijven. De hoge koningspalm is de nationale boom van Cuba. Daarom mag je deze boom niet kappen zonder toestemming van de staat. Bijzondere diersoorten van Cuba zijn de sapito en de zunzun. Beide staan ze bekend om hun geringe grootte. De sapito is namelijk de kleinste kikker ter wereld (hooguit één centimeter) en de zunzun (kolibrie) is de kleinste vogelsoort. Naast grote spinnen en motten vind je in Cuba ook felgekleurde slakken, tropische vissen, haaien en zwaardvissen.

Cuba heeft een tropisch klimaat. Gemiddeld is het hier 25 °C, want zelfs ’s winters wordt het niet kouder dan 20 °C en zomers kan het kwik oplopen tot boven de 30 °C. In de bergen kan het wel veel meer afkoelen, vooral ’s nachts. Het Cubaanse regenseizoen loopt van juni tot en met november, soms zelfs met orkanen (natuur klimaat Cuba, 2019) (United Nations Environment Programme, 2021).

Natuurgebieden cuba

Het eiland heeft een uiteenlopend en gevarieerd landschap. De natuur op Cuba varieert van groene vlakten en witte zandstranden tot hoge heuvelruggen. De kustlijn wordt gevormd door lagunes, rotsen en een aantal witte stranden. In het noorden vind je een glooiend groen landschap met enkele meertjes, meer landinwaarts komen er steeds meer heuvels en bossen om uiteindelijk over te gaan in de bergen van Cuba. Op de centrale hoogvlakten van Cuba groeien slechts enkele cactussen en kleine struiken. Het zuiden daarentegen wordt gekenmerkt door moerassen en mangroven en is over het algemeen erg vlak.

Planten en bloemen op Cuba

De vegetatie van het eiland is zeer gevarieerd: van lage struikjes tot de wel 30 meter hoge koningspalm, de nationale boom van Cuba. De nationale bloem is de vlinderjasmijn. Ook groeien er vele tropische planten en vruchten zoals mango’s, papaja’s en avocado’s. Het regenwoud in Cuba is bedreigd en maakt op veel plekken plaats voor suikerrietplantages en akkers.

Dieren op Cuba

Zowel de kleinste kikker ter wereld, de sapito, als de kleinste vogelsoort, de bijkolibrie, leven op Cuba. Er leven ruim 350 vogelsoorten, zoals flamingo’s en de Cubaanse trogon. Daarnaast leven er leguanen, slangen, spinnen en kleurrijke slakken (Cuba naturescanner, 2021).

Achtergrondinformatie natuur in Nederland

Nederland telt veel verschillende natuurgebieden, kenmerkend is de versnippering van natuur in Nederland. Zo zijn er in Nederland 21 nationale parken. Deze parken geven samen een beeld van de Nederlandse natuur. Alle grote ecosystemen, zoals duinen, bossen, heide, laagveen en vennen, zijn erin vertegenwoordigd.

Het klimaat van Nederland

Nederland kent volgens het Köppensysteem een gematigd zeeklimaat (type Cfb), met relatief milde winters, milde zomers en neerslag gedurende het hele jaar. Dit klimaat heeft Nederland te danken aan de invloed van de Noordzee. Een andere benaming voor een gematigd zeeklimaat is een gematigd maritiem klimaat.

Onder veel Nederlanders heerst het idee dat Nederland een zeer nat klimaat heeft, maar dat is een misvatting, die vooral gebaseerd is op het gevoel en niet op cijfers. Gemiddeld valt er gedurende 7% van de tijd in Nederland neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel. Dat staat gelijk aan ongeveer één uur en veertig minuten aan neerslag per dag (Klimaatinfo, 2021).

Vraag powerpoint aan

Naar lessenoverzicht